Coelhorst

Sinds de zomermaanden 2018 ben ik als fotograaf regelmatig te gast geweest op het boerenbedrijf van de familie Henk en Evelien Voskuilen op het landgoed Coelhorst (Hoogland/Amersfoort).  Ik ben daar een fotografieproject gestart lopend van september 2018 tot april 2019. Het doel van dit project was om in beeld te brengen wat niet rechtstreeks te fotograferen is, zoals gezichtspunten of  spanningen tussen twee partijen. De uitdaging was om onderhuidse gevoelens zichtbaar te maken. De familie Voskuilen, de laatste boerenfamilie op het landgoed Coelhorst, is bereid gevonden om aan het project mee te werken. Henk Voskuilen heeft een melkveeboerderij en is pachter bij Natuurmonumenten.

Bekijk hier het boek ‘Hoofd boven het maaiveld houden’

Persbericht 5 juni 2019 De Stad Amersfoort
FOTOBOEK OVER DE LAATSTE BOER OP LANDGOED COELHORST
De Amersfoortse fotograaf Pauli Gerritsen heeft met een bijzondere serie van samengestelde foto’s het wankele toekomstperspectief van de laatste boer op landgoed Coelhorst in beeld gebracht. De machtige grondeigenaar Natuurmonumenten en boer Henk Voskuilen hebben niet dezelfde toekomstvisie. Delft de boer het onderspit? Of heeft het foto-project van Pauli Gerritsen bewerkstelligd dat de twee partijen meer oog hebben gekregen voor elkaars overwegingen en belangen, en gloort er dus toch nog hoop?
Hoofd boven het maaiveld houden is niet alleen een prachtig en artistiek boekje, maar ook een poging om maatschappelijke tegenstellingen in fotografie te vangen.

Van het boek, mede uitgegeven door de Stichting Regionaal Spitwerk (http://spitwerk.nl/ ) zijn 50 genummerde en gesigneerde exemplaren te koop voor €17,75. Ze zijn verkrijgbaar bij boekhandel Veenendaal en de Algemene boekhandel in Amersfoort, Bruna Hoogland en Van de Ven Libris in Soest. 

De kern van het verhaal dat ik via tien gezichtspunten van de laatste boer wonend op het landgoed Coelhorst in beeld heb gebracht is een maatschappelijk probleem dat helaas niet alleen op dit landgoed speelt. De uitdaging om het spanningsveld met Natuurmonumenten en de boer in beeld te brengen heeft zich door de uitgave van het boekje ‘Hoofd boven het maaiveld houden’ uitgebreid naar de inzet om dit journalistieke beeldverhaal, onder de aandacht te brengen. Het universele verhaal van David tegen Goliath. Het maatschappelijk probleem bestaat in deze context vooral uit twee kwesties waardoor de weg naar een prettige en vruchtbare samenwerking geblokkeerd wordt.

Mijn grootst bekommernis ligt in de menselijke omgang. Een spanningsveld zoals hier tussen de laatste boer en Natuurmonumenten doet zich op meerdere locaties voor in Nederland. Daar waar grote organisaties de verpachter worden of hun beleid willen uitvoeren, komt een verkeerde start door gebrek aan respect, aandacht en begrip voor de lokale bewoners (vaak boeren) regelmatig voor. Zo jammer wanneer grote organisaties niet als eerste prioriteit hebben om een goede band met alle betrokkenen op te bouwen. Dit geeft een lange beperkende en moeizame nasleep, terwijl juist nù meer dan ooit, samenwerking voor het welzijn van mens, dier en milieu gevraagd wordt.

Ik kan de visie van Natuurmonumenten wat het natuurbeleid betreft onderschrijven, maar de alternatieve verdienmodellen die Natuurmonumenten voorstelt aan boeren die hun bedrijfsvoering daarvoor moeten aanpassen, leveren in de praktijk zoals voor boer Henk Voskuilen geen overlevingskans. In het ongenuanceerde beeld dat naar buiten wordt gebracht krijgt de boer de schuld.

Ik ben daarom blij dat het boek niet alleen in verschillende lokale boekhandels is verkocht, maar ook geleidt heeft tot een gesprek tussen boer Henk Voskuilen en de voorzitter van coöperatie FrieslandCampina, naar aanleiding van het in 2019 beklonken partnerschap tussen Natuurmonumenten en Campina .
En ik kreeg een uitnodiging op het hoofdkantoor van Natuurmonumenten met een goed gesprek als gevolg met Kirsten Haanraads, hoofd van de pr-afdeling van Natuurmonumenten. Zij is goed op de hoogte van wat zich in de agrarische sector afspeelt. Twee punten kwamen in het gesprek naar voren wat betreft mogelijkheden om de verschillen dichter bij elkaar te brengen.

Verbetering van de communicatie
Natuurmonumenten heeft het plan opgevat om alle terreinbeheerders/boswachters een training in gespreksbegeleiding te geven. Zij moeten ruimte in gaan bouwen om regelmatig de boeren en bewoners te ontmoeten, zonder dat specifieke problemen daartoe de aanleiding zijn, zodat er ruimte komt voor andere uitwisselingen. Echter, zo leert de ervaring in Coelhorst, zal er door de negatieve beeldvorming een noodzaak zijn om met onafhankelijke professionele vertrouwenspersonen te gaan werken. Het voorstel aan de directie is nu om te gaan onderzoeken of Natuurmonumenten samen met LTO (Land- en Tuinbouw Organisatie) gezamenlijk gebruik kunnen gaan maken van een onafhankelijke groep vertrouwenspersonen.

Geen levensvatbaar verdienmodel
Het andere aandachtspunt kon goed geïllustreerd worden aan de hand van de inspanning van boer Voskuilen. Naar aanleiding van het boekje Hoofd boven het maaiveld houden heeft hij een kostenplaatje gemaakt van de bedrijfsvoering zoals Natuurmonumenten dat wenst. Hieruit volgt overduidelijk dat dit bedrijf zo niet levensvatbaar is.
Omdat Natuurmonumenten geen verdienmodel hier tegenover kon stellen, kwam er geen uitnodiging voor een gesprek. Het gevolg was?  Niets. Maar de conclusie van Natuurmonumenten naar buiten toe, dat de boer niet wil meewerken, klopt dus niet. Dit was het juiste moment geweest dat Natuurmonumenten op Coelhorst met de berekeningen van boer Voskuilen verder had kunnen gaan. Kirsten gaf toe dat Natuurmonumenten hiervoor onvoldoende kennis in huis had. Er is expertise van buitenaf nodig.

Ik heb geen illusie dat dit boekje de houding van grote instanties zal veranderen, maar de wereld kan elk druppeltje inspiratie voor respectvolle aandacht en betere communicatie gebruiken…

De hieronder getoonde foto’s zijn van activiteiten rondom de boerderij. Deze foto’s waren een voorbereiding voor het fotoproject ‘Hoofd boven het maaiveld houden’.