De stad Amersfoort groeit, groeit snel. Steeds weer nieuwe wijken worden gebouwd, de snelweg is verbreed en de dijk langs de Eem is versterkt tot in de stad. Veranderingen van de stad zijn goed zichtbaar langs de rand. En toch, als je je er in gaat verdiepen is er nog veel te ontdekken.
De Stadsbron
Begin 2020 hebben Arjeh Kalmann, Robin Bruinsma en ikzelf het idee opgepakt om de dynamiek van de stadsrand in beeld te brengen en te presenteren als artikelen in de digitale krant ‘De Stadsbron. Met Robin ga ik elke maand weer op pad, ik fotografeer en Robin verwoord zijn impressies en haalt meestal een stukje geschiedenis naar boven. Een deel van zijn tekst is hieronder bij de foto’s al te lezen. De link naar de gehele tekst toegevoegd.
Stadsranden van Amersfoort
1. Amersfoort Buyten
Amersfoort Buyten is een nieuw wijkje aan de zuidrand van Amersfoort, waar 55 stadsvilla’s, vrijstaand dan wel twee-onder-één-kap, op een lapje grond zijn gebouwd, waarop tot 2008 het joodse psychiatrisch ziekenhuis Sinaï heeft gestaan. Amersfoort Buyten ligt met de rug tegen Kamp Amersfoort aan. In het vroege voorjaar, met de bomen nog in de knop, kun je de huizen zien als je over de schuldige paden van het Nationaal Monument wandelt, op weg naar de Stenen Man of langs de levensgrote portretten van overlevenden (gemaakt door Frank Diemel) van het Polizeiliches Durchgangslager. Bijzonder om weer te beseffen dat ook mijn vader hier gevangen heeft gezeten, nummer 5005.
2. De Schammer
De Schammer is een nieuw natuurgebiedje aan de oostrand van Amersfoort. De Heilgenbergerbeek en de Barneveldse beek stromen hier de stad in. Door stuwen en opvang of afvoer van water naar elders wordt wateroverlast in de stad voorkomen. Met een fietstunnel onder de A28 is de natuur, dat op Leusdens grondgebied ligt, vanuit Amersfoort te bereiken. De spectaculaire herinrichting kwam tot stand in een samenwerking tussen Amersfoort en Leusden, het Utrechts Landschap en het waterschap Vallei en Eem. De Schammer is uitgegroeid tot waardevolle pseudo-ruige natuur met voldoende ruimte voor menselijke activiteiten.
3. De berg van Smink
De nieuwe wijk Laak-Zuid ligt aan de noord-oost kant van Amersfoort, naast de berg van Smink. Wonen aan de voet van een berg met uitzicht op de polder waardoorheen een riviertje slingert, wie wil dat nou niet? Nog is het plangebied De Laak-Zuid een kaal bouwterrein, maar de contouren van wat een idyllische buurt moet worden, zijn zichtbaar. In de rug gesteund door een mega stapel afgedekt afval zal Vathorst hier flinke stappen zetten naar de voltooiing van dit nieuwe Amersfoortse stadsdeel met straks, eind 2023, 33.000 bewoners, verdeeld over 11.000 woningen……
4. De Malebrug
De Malebrug werd in 2008 gebouwd en overspant de Eem op de plek waar in 1971 het gemaal Malesluis in gebruik werd genomen. Dankzij de brug kunnen fietsers vanuit Amersfoort een tochtje maken langs de Eem en door de Eempolder naar Baarn. Ook wandelaars maken er dankbaar gebruik van. Een derde groep voor wie de Malebrug een ijkpunt vormt zijn jongeren die er zomers vertier zoeken en dat waren er op Hemelvaartsdag, midden in de eerste coronagolf, zo veel dat het uit de klauwen liep en er een fikse knokpartij ontstond.
5. ‘t Klavertje
Bij ’t Klavertje geven ze grif toe dat de ligging nagenoeg ideaal is en dat er van overlast absoluut geen sprake is. Het ongeplaveide parkeerterrein met kuilen die volstromen als het regent biedt voldoende ruimte, zelfs voor de vehikels van pakketbezorgers en truckers. De klandizie is zo internationaal als Europagezinde politieke partijen het graag zien en over de service hoor je niemand klagen.
De coffeeshop bevindt zich in de kelder aan de achterzijde van wat ooit het schnitzelrestaurant Tirol was met op de bovenverdieping kamertjes voor arbeidsmigranten. Schnitzels worden er al sinds mensenheugenis niet meer gebakken, ook al doen de tafels en stoelen binnen vermoeden dat je er nog steeds kunt aanschuiven. Zie verder de stadsbron 5
6. Het Food Court
’s Middags peppen scholieren er hun bloedsuikergehalte op met milkshakes die ze doorfietsend naar huis naar binnen slurpen, aan de vooravond zoeken automobilisten hun weg naar één van de vier fastfoodgelegenheden op het Food Court Amersfoort, strategisch gesitueerd in de zuidoostelijke oksel van het verkeersknooppunt Hoevelaken.Aan de overkant van de Hogeweg is nog een vijfde restaurant te vinden, het internationaal befaamde chauffeurscafé De Tweede Steeg, waarvoor ruim tachtig jaar geleden de basis werd gelegd en dat uitgroeide tot de vaste pleisterplaats van duizenden truckers uit werkelijk alle delen van de Europese Unie. Zie verder: De stadsbron 6
7. Bosvijver en Bosbad
Het was dit jaar om gek van te worden. Een snoeihete zomer, ideale omstandigheden voor een bezoekersrecord en dan met de handrem erop moeten draaien. Met de maximaal toegestane 750 badgasten per dag die verplicht moesten reserveren werd het ‘zwemmen tegen de stroom in’.
De gijzeling door covid-19 sloeg een gat in de exploitatie van het Bosbad en veroorzaakte best veel teleurstelling onder alle Amersfoorters die naar verkoeling smachtten. In het struikgewas liggen een paar lekke strandballen als een fletse herinnering aan een leeggelopen seizoen.
Nu, in het najaar, maken wandelaars dankbaar gebruik van de zestig hectaren bos op het westelijk randje van Amersfoort. Zie verder: De stadsbron 7
8. Palestina
Palestina lag tot 1997 geheel in Nijkerk. Amersfoort snoepte er toen het zuidelijke gedeelte vanaf om zo de voor de ontwikkeling van Vathorst (de Laak Noord) benodigde bouwgrond te verwerven. En gebouwd werd er!
Op de onbebouwd gebleven percelen zullen hooguit een paar woonpanden met erf komen, de rest zal worden ingericht ten gerieve van weidevogels, wandelaars en moestuinders. Ook ’t Hammetje, de vijver met droomkasteel van wijlen Willem Ham, krijgt op de een of andere manier een recreatieve functie. Daar zullen de wijkbewoners stellig vrede mee hebben, maar echt opgelucht ademhalen doen ze pas als er een streep gaat door de fel bekritiseerde voorgenomen aanleg van zonnevelden in het nu nog maagdelijk Laaklandschap. Zie verder: De stadsbron 8
9. Nimmerdor
In Nimmerdor is het altijd groen, elke dag van het jaar, ongeacht het seizoen. Met dank aan jonkheer Everard Meyster, u weet wel, de man die Amersfoorters met een zwerfkei liet zeulen. Een beetje een maffe kerel, ‘een dolle jonker’ zeiden ze in die tijd, maar zijn naam staat toch maar mooi in de analen van de stad en een straatnaambord gegrift.
Halverwege de zeventiende eeuw kocht Everard Meyster een lap van de Leusderheide om er een landhuis te laten bouwen. De riante ‘tuin’ werd gestoffeerd met eeuwig groene planten en bomen opdat het er ‘nimmer dor’ zou zijn. Het landgoed bleef tot 1986 in particuliere handen. Zie verder: De stadsbron 9